Niemand, zo lijkt het, bidt zoveel of vurig als men zou willen. De christenen in mijn leven, inclusief de christen die dit artikel schrijft, beschouwen hun gebedsleven vaak als teleurstellend en ontmoedigend.
En daarom was ik verrast om bemoediging te vinden voor het gebed bij iemand waar niet iedereen als eerste aan denkt: Johannes Calvijn. Calvijn is misschien meer bekend om zijn strenge (en Bijbelse) beoordeling van de mensheid, dan om zijn motiverende pep-talks. Maar gezien de ontmoediging over onze gebeden, die we allemaal voelen, kunnen we iedere aanmoediging gebruiken die we kunnen krijgen.
Veel samenzang is gebed
Hier is zijn aanmoediging (ontleend aan zijn Instituties 3.20.31): Calvijn beschouwt de samenzang van de gemeente als gezongen gebeden. Zingen is, volgens Calvijn, een middel om een doel te bereiken: niet zozeer datgene wat kerkgangers doen, maar wel de manier waarop ze iets doen.
Als je graag voor God zingt, dan houd je ervan om te bidden.
Overweeg deze gedachte. Denk aan dat lied van aanbidding dat je graag zingt. Het is een gezongen gebed van aanbidding. Denk eens aan een klassieke hymne die jou herinnert aan Gods trouw. Ook dat is een gezongen gebed van dankzegging. Denk aan dat prachtige refrein in dat nieuwe lied waarin je je verlangen uitspreekt om voor God te leven. Dat is een gezongen gebed van toewijding. Denk aan dat vrolijke lied wat zo geliefd is onder de jongeren in jouw gemeente. Het is een gezongen gebed van feestelijke vreugde.
Natuurlijk kunnen niet alle liedjes die we zingen gebeden noemen. Liederen die ten opzichte van andere gelovigen worden gezongen, kunnen het best worden omschreven als gezongen vermaningen. Sommige andere liederen bevatten gezongen geloofsbelijdenissen of zelfs verhalende getuigenissen. Maar veel van de liederen die je graag in de kerk zingt, zijn gezongen gebeden.
Dus, Calvijn zou zeggen: als je graag voor God zingt, dan houd je ervan om te bidden. Dát is bemoedigend!
Hoe zingen jou helpt om te bidden
Calvijn legt vervolgens uit hoe onze zang op vier manieren ons gebedsleven kan helpen. Ten eerste werkt het zingen van onze gebeden mee aan de vereniging van de samengekomen gemeente. Hij schrijft dat het bijzonder is om publiekelijk gebeden met elkaar te zingen: ‘met één gemeenschappelijke stem, dat we als het ware met dezelfde mond, God verheerlijken.’ Wanneer een hele gemeente samen gebeden zingt, spoort dit de individuele gelovige aan. Calvijn schrijft: ‘We doen dit openlijk zodat iedereen onderling de geloofsbelijdenis kan ontvangen en daardoor wordt uitgenodigd en aangespoord om mee te zingen.
Ten tweede helpt het zingen van onze gebeden ons om onze dwalende gedachten te richten op God. Wat is God toch bereidwillig: Hij komt onze eigenzinnige mentale processen te hulp, door ons muziek te geven! ‘Woorden en lied,’ schrijft Calvijn, ‘helpen de voornemens van de mens, die kwetsbaar zijn en gemakkelijk worden afgeleid als de woorden niet op allerlei manieren worden bevestigd. En zo houden zij onze gedachten op God gericht.’
Wanneer melodieën opstijgen, stijgen onze harten met hen mee.
Ten derde helpt zingen ons om onze verschrompelende genegenheden weer aan te wakkeren. Calvijn geloofde dat oprechte, hartelijke genegenheden essentieel waren voor waardige aanbidding. Hij schrijft: ‘Tenzij stem en lied, als onderdeel van gebed, voortkomen uit een diep gevoelen van het hart, heeft het geen enkele waarde of enige winst bij God.’ Zingen, bewezen door zowel de wetenschap en ervaringen, helpt ons onze emoties te uiten. Wanneer melodieën opstijgen, stijgen onze harten met hen mee. In onze normale gesprekken is tekst herhalen wat ongebruikelijk, maar in liederen gebeurt dit wel. Door herhaling wordt ons hart stil gezet bij de tekst en kunnen we de diepe waarheid ervan in ons hart ervaren.
Ten vierde neemt het zingen van gebeden ons hele lichaam in beslag. Zingen zorgt ervoor dat een kerkganger meer doet dan passief zitten en enkel te luisteren. Calvijn betoogt: ‘De glorie van God zou, op een bepaalde manier, zichtbaar moeten zijn in de verschillende delen van ons lichaam … zowel door ons zingen als door ons spreken.’ Zingen roept een gemeente op om stembanden, tongen, ogen en longen te activeren. En dit wijst ons op de diepe relatie tussen muziek en beweging. Calvijn schrijft dat lichamelijke uitingen tijdens het gebed (inclusief het gezongen gebed) ‘oefeningen zijn waarbij we proberen tot een grotere eerbied voor God te komen’ (3.20.33).
Dus laten we dit weekend, als we samenkomen voor aanbidding, niet vergeten dat aanbiddingsleiders niet simpelweg een tijd van zingen leiden. Zij leiden onze kerk in gebed. En als jij jouw God aanbidt en jouw geloof in zang belijdt, wees dan aangemoedigd om die gezongen gebeden met je mee naar huis te nemen en ze te gebruiken in de strijd van het geloof.
