De afgelopen week ben ik 25 uur bezig geweest met de voorbereiding van een preek over hoofdstuk 9 tot 11 van 1 Samuel. Tijdens de preek las ik het hele schriftgedeelte, en vervolgens sprak ik nog eens veertig minuten over de betekenis van de tekst en maakte ik een toepassing. Je zou het met goed recht ‘verklarende verkondiging’ kunnen noemen. En let wel, ik leef niet in het Engeland van voor de Verlichting en hield de preek ook niet met het oog op de jaarlijkse ‘zondag van de puriteinse preek’ die op onze kerkelijke kalender staat. Eerlijk gezegd heb ik een bloedhekel aan dit soort jaarlijkse themazondagen, maar dat is voer voor een ander artikel.
Waarom steken we zo veel tijd in het overdenken van Gods Woord?
Waarom steken we zo veel tijd in het overdenken van Gods Woord? En waarom zou de gemeente een uur lang – soms met kromme tenen – moeten luisteren naar zo’n preek van mij? Mensen hebben mij eerder ook weleens dit soort vragen gesteld. En ik ben ook wel eens vriendelijk terechtgewezen door goedbedoelende vrienden. Ze vragen dan bijvoorbeeld: waarom hecht je meer waarde aan de prediking dan aan andere onderdelen van de eredienst? Is dat niet gewoon een gevolg van een westerse voorliefde voor een rationeel, redelijk en ordelijk betoog? Sowieso zullen de meeste mensen 95 procent van de preek niet kunnen onthouden. Met andere woorden: bespaar je de tijd – en die van ons!
Maar wacht even voor je de prediking inwisselt voor de muzikale hoogtepunten en de inspirerende sketches van je eigen zondagse samenkomsten. Ik wil graag een aantal argumenten aandragen waarom het Woord van God niet alleen een váste plaats verdient in het leven van elke plaatselijke gemeente, maar ook de voornáámste plaats.
Gods volk komt samen onder Gods Woord
Geloof het of niet, ik zit van nature ook niet graag naar een monoloog te luisteren. Ik krijg liever lessen aangereikt vanuit een film, energie van een heftig drumsolo of inspiratie van een ontroerend kunstwerk. Maar een terugkerend patroon in de Bijbel is dat Gods volk samenkomt onder het gehoor van Gods Woord. Wij hebben te zwijgen als Hij spreekt.
Voorbeelden vanuit het Oude Testament
Als God in de woestijn het verbond opricht met Zijn volk, doet Hij dat ook met woorden. Hij gebiedt het volk om bij elkaar te komen en gezamenlijk naar deze woorden te luisteren (Exodus 24:7). En terwijl de Israëlieten tijdens hun intocht in het Beloofde Land druk zijn met het verjagen van vijandige volken, vraagt God Zijn volk om halt te houden en 30 kilometer naar het noorden te trekken, naar de plaats waar twee rotswanden omhoog rijzen. En daar, met aan beide kanten de steile bergwanden als een natuurlijk amfitheater om hen heen, leest Jozua ‘al de woorden van de wet voor, de zegen en de vloek (…). Er was niet één woord van alles wat Mozes geboden had dat Jozua niet voorlas voor heel de gemeente van Israël, de vrouwen, de kleine kinderen en de vreemdelingen die in hun midden meetrokken’ (Jozua 8:34-35).
Je zou zoiets niet verwachten als een volk midden in een veldtocht zit om het zuiden van het land te veroveren, maar dit is geen zomaar een oorlog, en het is ook niet zomaar een groepje mensen. Het woord dat hen ooit tot een volk maakte, is ook het woord dat definieert wie ze zijn. Lees ook eens op welke manier Josia datzelfde volk jaren later weer bij de Heere terugbrengt. ‘Hij las ten aanhoren van hen al de woorden van het boek van het verbond dat in het huis van de HEERE gevonden was’ (2 Kronieken 34:30).
Als het volk na de ballingschap weer bij elkaar komt, organiseert Nehemia ook geen fitnessprogramma, cursus vingerverven of een meditatieoefening rond de kruiswegstaties. Hij laat Ezra plaatsnemen op een houten verhoging (Nehemia 8:5) en terwijl de mensen op hun plaats blijven staan (Nehemia 8:7), onderwijzen Ezra en de Levieten het volk in de wet. ‘Zij lazen uit het boek voor, uit de wet van God, gaven uitleg en verklaarden de betekenis, zodat men de voorlezing begreep’ (Nehemia 8:9).
Voorbeelden vanuit het Nieuwe Testament
Het publieke optreden van Jezus begint in Lukas met Zijn onderwijs in de synagoge. Hij krijgt de boekrol van Jesaja aangereikt, leest eruit voor en geeft uitleg (Lukas 4:14-22). In Handelingen 2 komen de mensen niet tot bekering na een fantastische lichtshow of door een andere slimme manier om de aandacht te trekken voor de evangelieboodschap. Het is de vrucht op de prediking van Petrus, die Joël 2 verklaart.
De reden om in Handelingen 6 diakenen aan te stellen is niet dat de apostelen dan meer tijd hebben om de nieuwste toneeltechnieken of de laatste mode te bestuderen. Het is de bedoeling dat ze daardoor meer aandacht kunnen besteden aan de verkondiging van het Woord van God (Handelingen 6:2). Niet voor niets vermaant Paulus Timotheüs ook om het Woord te prediken (2 Timotheüs 4:2).
Ik zou nog wel even door kunnen gaan. Door iets te zien kunnen we in vervoering raken, maar door iets te horen, worden we in beweging gezet. We hebben geen Tetzelachtige sketches nodig over de poorten van de hemel en het vuur van de hel. Het is nodig dat we als gemeente van God samenkomen onder het gehoor van het Woord van God.
De prediking van Gods Woord leert ons hoe we Gods Woord moeten lezen
Nog niet zo lang geleden klaagde David Wells erover dat evangelicale christenen niet meer echt protestant durven zijn. Tegenwoordig durven we zelfs helemaal niet meer geworteld te zijn in een christelijk verleden. Terwijl het culturele tij van gender en seksualiteit over ons heen spoelt, doen we er het zwijgen toe. We denken dat de Bijbel daar niets over te zeggen heeft of we weten niet wát de Bijbel er precies over zegt. De Bijbel is niets meer dan een verzameling verhalen met een mooie moraal, een religieuze versie van de sprookjes van Grimm, die we moeten herinterpreteren om er lessen voor vandaag uit te kunnen trekken.
Door Gods Woord in jouw plaatselijke gemeente centraal te stellen, leer je de mensen hoe ze de Bijbel moeten lezen. Dat gaat vooral op als je vaak vervolgstof preekt en zo complete Bijbelboeken aan de orde laat komen. Gemeenteleden hoeven echt geen colleges hermeneutiek te volgen, ze hebben alleen Bijbelgetrouwe prediking nodig. Prediking waarin alles samenkomt: de kracht van Gods scheppende woord, de diepte van de val van de eerste Adam, de noodzaak van een offer en de belofte van een tweede Adam en een nieuw paradijs. Prediking waarin de lijnen van Gods weg met Israël onder het oude verbond worden doorgetrokken naar de komst van Jezus en de gelovigen onder het nieuwe verbond.
Als je in je preken het Woord centraal stelt, leren kerkgangers niet alleen hoe ze de Bijbel moeten lezen, maar krijgen ze ook de moed die nodig is om er zelf diep in te duiken.
Mijn eerste jaren als christen heb ik doorgebracht in gemeenten die het Woord van God hoog hadden staan. Toch werd de Bijbel niet gezien als een berg waarin goud gedolven kon worden, maar eerder als een heuvel waar je her en der wat stenen kon oprapen om ze nog eens wat beter te bekijken. Later kwam ik in een gemeente terecht waar echt gegraven werd in het Woord. Rijke Bijbelse thema’s werden zorgvuldig uitgediept en er werd verkondigd hoe deze lijnen uiteindelijk allemaal uitkwamen bij Christus. Toen pas durfde ik het aan om me vast te bijten in het Oude Testament. Als je in je preken het Woord centraal stelt, leren kerkgangers niet alleen hoe ze de Bijbel moeten lezen, maar krijgen ze ook de moed die nodig is om er zelf diep in te duiken.
De prediking is bedoeld om ons leven te veranderen, elke week weer
Wat is het nut van al die preken als we het meeste wat we horen toch al weer snel vergeten zijn? Bedenk wel dat we niet álles vergeten wat we horen. Ik denk dat de meesten van ons zich nog wel preken kunnen herinneren die ons beeld van God, van het huwelijk, van geld, of wat dan ook, voorgoed hebben veranderd. Dus laten we niet direct de hele onderneming afschrijven.
Maar nog afgezien daarvan is het vooral de bedoeling dat we het met de boodschap die we op zondag krijgen kunnen uithouden tot de volgende zondag. In het weekritme dat God heeft uitgedacht houdt Hij er rekening mee dat we na zeven dagen uitgehongerd zijn en het nodig hebben om weer gevuld te worden.
Jouw en mijn preken hoeven onze gemeente niet tot in eeuwigheid bij te blijven. In die zin hoeft de prediking levens niet voorgoed te veranderen. Onze preken zijn bedoeld om de mensen genoeg voeding te geven voor de komende zeven dagen. Elke week weer, totdat we in de hemel zijn. Daar zal het vleesgeworden Woord voor altijd bij ons wonen. Daar zijn geen preken meer nodig.
Brad Wheeler is predikant van de University Baptist Church in Fayetteville in Arkansas.
