Voor wie preken we eigenlijk?
Deel 2: voor gelovigen
In de vorige aflevering zagen we hoe belangrijk het is om in de preek rekening te houden met onkerkelijke bezoekers. Toch is het allereerst de taak van een voorganger om zich tijdens de zondagse diensten te richten tot mensen die al christen zijn. Hij moet de plaatselijke gemeente opbouwen, en de gemeente moet luisteren, bereid om zich te onderwerpen aan Christus als het hoofd van de gemeente. Dat is in de eerste plaats ons publiek. Als ik een preek voorbereid, heb ik dan ook vooral de gelovigen op het oog.
Welke boodschap moet een predikant hebben voor mensen die al christen zijn?
Vermaan christenen en wijs ze terecht
Johannes leert ons dat de zonde een rol blijft spelen in het leven van de gelovige. ‘Als wij zeggen dat wij niet gezondigd hebben, maken wij Hem tot leugenaar en is Zijn woord niet in ons’ (1 Johannes 1:10). Dit vers steekt een beetje, alsof Johannes wist dat gelovigen geneigd zijn om hun zonde te bagatelliseren, hun heiliging wat meer aan te zetten en de Heere te verloochenen.
Daar komt bij dat Paulus schrijft: ‘Heel de Schrift is door God ingegeven en is nuttig om daarmee te onderwijzen, te weerleggen, te verbeteren en op te voeden in de rechtvaardigheid’ (1 Timotheüs 3:16). Als een voorganger preekt, zal de waarheid van Gods Woord dus altijd ook vermaning en terechtwijzing inhouden.
Zonder vermaning en terechtwijzing mist er iets fundamenteels in echte bijbelse prediking.
Geen enkele predikant wil bekendstaan als iemand die gemeenteleden de grond in boort. Maar trouw aan Gods Woord zijn betekent wel dat je op zijn tijd ook mensen moet vermanen. Dat is een van de redenen waarom de roeping tot het ambt niet licht opgevat moet worden. Als we deze taak trouw willen vervullen, moeten we ons afvragen bij elke tekst waarover we preken: in welk opzicht kan dit gedeelte gelovigen opscherpen of terechtwijzen? Stelt deze tekst biddeloosheid aan de kaak? Roddel misschien? Afgodendienst? Het antwoord kan soms afhangen van de situatie in de plaatselijke gemeente, maar kan ook iets zijn wat van toepassing is voor alle christenen. Hoe het ook zij, zonder vermaning en terechtwijzing mist er iets fundamenteels in echte bijbelse prediking.
Bemoedig christenen en zorg voor goed voedsel
Gelukkig houdt preken voor gelovigen meer in dan alleen vermaning en terechtwijzing. Het betekent ook dat je mensen bemoedigt en voedt met het woord van God. Een gelovige is volledig afhankelijk van het Woord. Zoals Jezus het zei: ‘De mens zal niet van brood alleen leven, maar van elk woord dat uit de mond van God komt’ (Mattheüs 4:4; Deuteronomium 8:3). Als een christen naar de kerk komt, komt hij dus om gevoed te worden met woorden van leven.
Natuurlijk kan een gelovige ook op andere momenten in de week opgebouwd worden door het Woord van God, maar de prediking speelt een centrale rol in zijn levensonderhoud. Dat zien we ook in Titus 1 vers 1 tot 3, waar Paulus schijft dat het eeuwige leven geopenbaard wordt door de prediking van het Woord van God. Christenen worden bemoedigd en gevoed door preken. We moeten bij elk bijbelvers de vraag stellen: in welk opzicht kan een christen gevoed, opgebouwd of bemoedigd worden door deze tekst?
Stel bij elk bijbelvers de vraag: in welk opzicht kan een christen gevoed, opgebouwd of bemoedigd worden door deze tekst?
Een van de dingen die mij als predikant het meest bemoedigen, is dat de gemeente niet samenkomt omdat ze mij nodig heeft, maar omdat ze het leven nodig heeft, en dat is te vinden in het gepredikte Woord! Preken is gewoon de taak waarvoor ze mij hebben gevraagd. Het is mijn opdracht om geestelijke voedsel te bereiden. Wat een voorrecht om door God gebruikt te worden om met Zijn eigen Woord Zijn kinderen te onderhouden, te voeden en op te bouwen!
Heilig en versterk christenen
De Zoon bad of de kinderen van de Vader geheiligd zouden worden en meer gelijkvormig zouden worden aan Christus. Jezus wist dat Zijn volgelingen allerlei vormen van lijden en smaad zouden moeten doorstaan omdat ze Zijn Woord ontvangen hadden (Johannes 12:14). Toch bad Hij niet of ze uit de wereld weggenomen zouden worden. Hij bad om heiliging. En hoe worden christenen heiliger? Jezus bad: ‘Heilig hen door Uw waarheid; Uw Woord is de waarheid’ (Johannes 17:17).
De boodschap van God zou de kinderen van God heiligen. Christenen worden heiliger als ze de blijde boodschap en het geheel van de Schrift begrijpen en daar ook uit leven (zie ook 2 Timotheüs 3:17). Een heilig Woord wordt gevolgd door een heilig volk.
Natuurlijk is de heiligmaking voornamelijk Gods werk. Hij is Degene Die werkt in het leven van de gelovige (Filippenzen 2:13 en Hebreeën 13:20-21 en Die ervoor instaat dat christenen alles krijgen wat ze nodig hebben om Hem de eer en de heerlijkheid te geven. Dat is precies wat er gebeurt als Hij de heiligen samenbrengt om de waarheid van Zijn Woord te horen. Het hoeft ons niet te verbazen dat ze worden aangevuurd tot liefde en goede werken (Hebreeën 10:24).
Voorgangers hebben het heerlijke voorrecht dat ze een middel kunnen zijn om zondaren kracht te geven voor de taak om daadwerkelijk als christen te leven. In Psalm 1 wordt de welzalige man die vreugde vindt in Gods wet vergeleken met een boom die geplant is bij de waterstromen, een boom die vrucht draagt en sterk is. Het is niet moeilijk om de analogie te zien. Een christen draagt vrucht en is sterk als hij gevoed wordt en zich verheugt in de wet van de Heere. En preken zijn een belangrijk middel om een christen richting te geven in het overdenken van Gods wet.
Ook al kan een voorganger mensen niet welzalig maken (gelukkig mogen we dat aan God en Zijn Geest overlaten!), hij mag Gods volk wel voeden met het Woord van God. Predikanten kunnen als de waterstroom zijn die het Woord van God bij de boom brengt en hem sterk laat worden, week in week uit, maand in maand uit, jaar in jaar uit.
Een accountant maakt de balans op aan het eind van de maand en een directeur houdt precies in de gaten hoe zijn onderneming het boekjaar afsluit, maar voor een predikant ligt dat anders. Het is maar de vraag of hij ooit zal zien dat zijn werk vrucht heeft gedragen, dat levens zijn veranderd, dat harten zijn aangeraakt. Aan deze zijde van het graf kan het resultaat niet gemeten worden. Dergelijke vruchten kun je niet in manden verzamelen. En toch is er vrucht. Het gepredikte Woord van God heiligt en versterkt door Gods genade zondige mensen. Zo worden ze klaargemaakt om zelf ook weer werken van genade te verrichten.
Daag christenen uit en laat ze groeien
Discipelen moeten de Schrift steeds beter leren verstaan. Ze zijn geneigd om veel te gemakkelijk en kritiekloos naar preken te luisteren, en lijken veel te weinig op de Bereërs in Handelingen 17, die onderzochten of dat wat ze hoorden klopte. Goed doorwrochte verklarende prediking daagt een discipel uit en geeft hem iets om over na te denken en om te onderzoeken.
James W. Alexander uitte eens kritiek op oppervlakkige prediking: ‘In deze preken vinden we allerlei waardevolle Schriftuurlijke elementen, veel originele en ontroerende voorbeelden, goede argumenten, scherpe aansporingen en grote vertroostingen. Op zichzelf genomen is er weinig tegenin te brengen, als je preken ziet als redevoeringen vanaf een preekstoel. Maar als verklaring van de Schrift stellen ze bar weinig voor. Ze lossen in geen enkel opzicht moeilijkheden die vanuit de geïnspireerde tekst tot ons komen. Ze geven geen weidse vergezichten. Ze worden misschien wel een leven lang herhaald zonder dat de gemeente ook maar in de verste verte leert hoe je tot een doorwrochte interpretatie van de tekst kunt komen.’
Christenen hebben prediking nodig die naar de Schrift is: prediking die vermaant en terechtwijst, bemoedigt en voedt, heiligt en versterkt, uitdaagt en groei bevordert.
Preken die christenen uitdagen en laten groeien hoeven niet hoogdravend of moeilijk te zijn (zo is preken überhaupt niet bedoeld). Maar dit soort preken worden wel gehouden door mannen die zich hebben ondergedompeld in de tekst. Een voorganger die veel tijd besteed aan preekvoorbereiding hoeft zich bijna nooit af te vragen hoe het gedeelte waar hij over preekt christenen uitdaagt en hun groei bevordert. Gods Woord heeft zelf alles al in zich om Gods bedoeling ermee waar te maken (Jesaja 54:10-11). Alle moeite die de predikant gedaan heeft betaalt zich uit doordat de gemeente de vruchten plukt van zijn ijver.
In mijn gemeente proberen we trouw te zijn aan de Schrift, of we in een paar preken nu enkele verzen behandelen of een compleet Bijbelboek – dat laatste heb ik onlangs gedaan met het boek Job. Voor het eerst in jaren komen studenten weer naar de kerk omdat de prediking hen uitdaagt om te groeien. Een ouder echtpaar vertelde me onlangs dat ze de diensten graag bezoeken omdat ze ’s middags tijdens het eten geestelijke gesprekken kunnen voeren naar aanleiding van de preek. Je kunt denk ik niet zeggen dat we fantastisch missionair bezig zijn, en je hoort ook niemand beweren dat ik het bijzonder overtuigend kan brengen. Er is nog genoeg ruimte voor verbetering. Maar door Gods genade stellen we ons wel steeds meer open voor Gods Woord – en dat overtuigt mensen en verandert levens!
Christenen hebben prediking nodig die naar de Schrift is: prediking die vermaant en terechtwijst, bemoedigt en voedt, heiligt en versterkt, uitdaagt en groei bevordert.
Nu we het over niet-christenen en christenen hebben gehad, lijkt dit een logisch moment om af te ronden. Maar predikanten moeten oog hebben voor nóg een categorie mensen: gemeenteleden. Daarover meer in het laatste deel van deze serie.
Bekijk onze boeken van 9Marks voor meer informatie over dit onderwerp!
