Laatst stuurde een vriend mij een video toe, die gemaakt was tijdens een christelijke samenkomst in een gevangenis. De gevangenen, op het oog opgewekte christenen, zongen samen een lied. En hoe? De vreugde en verwondering spatte ervan af. De video is door velen bekeken. Waarom eigenlijk? Spontane blijdschap is aantrekkelijk. Toen ik mijn vriend bedankte voor het toesturen van de vrolijke video, schreef hij mij: ‘Soms is het beter te vertoeven met de boeven dan te zingen met de ouderlingen.’ Ongedwongen vreugde in God doet het beter dan formalistisch geloof.
Hoe zit het eigenlijk met vreugde in de Heere? En hoe komt deze vreugde tot stand? Op welke manier is ze verbonden met de heerlijkheid van God?
De zoektocht naar vreugde
Christelijke blijdschap is meer dan op ongedwongen manier liederen zingen. Het is een diepe tevredenheid in God, die te omschrijven is als een levensstijl van aanbidding. De gelovige heeft innerlijke vrede en vreugde in God gevonden en ervaart daarmee dat hij beantwoordt aan zijn levensdoel, namelijk de verheerlijking van God. Je kunt stellen dat ieder mens op zoek is naar die innerlijke vreugde en verzadiging. Waarom is dat eigenlijk? Dat wordt het meest duidelijk als we kijken naar hoe God ons gemaakt heeft. Hij legde de eeuwigheid in de mens en schiep hem met een groot verlangen. Dat is de reden waarom er wereldwijd zoveel rusteloosheid is en zien we de mens, in alle tijden, op zoek naar de vervulling van dat verlangen. Augustinus (354-430 na Chr.) riep het eeuwen geleden al uit: ‘U maakt ons voor Uzelf, en ons hart vindt geen vrede voordat het rust vindt in U’. De christelijke denker C.S. Lewis (1989-1963) omschreef het als volgt: ‘Als ik in mezelf een verlangen ontdek dat door geen enkele ervaring in deze wereld verzadigd kan worden, is de meest waarschijnlijke verklaring dat ik voor een andere wereld gemaakt ben’. Dat is de wereld van Gods heerlijkheid.
De grootste catastrofe
En juist daar is het ernstig misgegaan. Waar God ons schiep op Hem te aanbidden en ons in Hem te verheugen, kozen wij ervoor om ‘de heerlijkheid van God te vervangen door een beeld dat lijkt op een vergankelijk mens, op vogels en op viervoetige en kruipende dieren’ (Romeinen 1:23). Dat is het pijnlijke gevolg van de zondeval. We hebben God de rug toegekeerd, maar het ‘gat in ons hart’ bleef. We zijn geschapen als aanbidders. Ons hart is op zoek naar een altaar, waarvoor het knielen kan. Paulus zegt dat onze aanbidding van God wordt ingeruild voor de aanbidding van een mens of zelfs van een dier. Hiermee is de essentie van alle alternatieve wereldgodsdiensten en overige vormen van afgoderij getekend. Ons hart is verworden tot een afgodenfabriek. ‘Zonde is wat je doet, als je hart niet tevreden is in God. Als wij Gods adembenemende schoonheid de rug toekeren, werpen we een schaduw op de aarde en worden we daarop verliefd’ (John Piper). En toch, hoe gecultiveerd en geaccepteerd verschillende vormen van afgoderij ook zijn, ze laten in ieder mens een leegte achter, die slechts door God zelf gevuld kan worden.
De weg naar vreugde
Niet alleen ongelovigen, maar ook gelovigen zullen bij tijden iets van die desillusie kennen. Ze zaaien, maar brengen weinig binnen. Ze eten, maar niet tot verzadiging (naar Hagaï 1:6). Hoe brengen we onszelf bij die vreugde? Is er een stappenplan voorhanden om je vreugde te hervinden? Wat kun je doen om je blijdschap in God te doen groeien? Gelukkig is het niet zo gemakkelijk. Vreugde is namelijk niet los verkrijgbaar. Vreugde is niet primair, maar secundair. Het is een gevolg. Vreugde heeft een oorzaak, een aanleiding nodig. Dat is de heerlijkheid van God. Het zien van Gods glorie maakt ons tot andere mensen. Hoewel iedere christen wordt opgeroepen om zich actief in de Heere te verblijden (Filippenzen 4:4), en het zelfs een zonde is als we dat niet doen (Deuteronomium 28:47), is vreugde geen doe-het-zelf-product. Het is een vreugde ‘in de Heere’. Een vreugde die ontstaat bij het zien van Gods heerlijkheid.
Gods doel met zijn schepping
De heerlijkheid van God is wel omschreven als de som van al Zijn eigenschappen en wezenskenmerken. Het is alles wie Hij is, en dat ‘opgeteld’. En wat beoogt deze heerlijke en volzalige God? Waarom schiep Hij? Waar werkt Hij op aan? De Bijbel is er glashelder over. ‘Ieder die genoemd is naar Mijn Naam, die heb Ik tot Mijn eer geschapen’ (Jesaja 43:7). God schiep jou en mij voor Zichzelf. Of praktischer: ‘Of u dus eet of drinkt of iets anders doet, doe alles tot eer van God’ (1 Korinthe 10:31). Gods doel is dat de aarde gevuld wordt met de heerlijkheid van God, zoals het water de bodem van de zee bedekt. Gods schepping moet vollopen met aanbidding van Zijn Naam. En daar zal het in Gods heilsplan ook op uitlopen: ‘Want U bent geslacht en hebt ons voor God gekocht met Uw bloed, uit elke stam, taal, volk en natie’ (Openbaring 5:9). Overal waar geen aanbidding is, moet zending ingezet worden om aanbidding in het leven te roepen, zodat er lofprijzing van God is onder elke bevolkingsgroep. Hoe komt dat tot stand? Door ‘de volkeren’ te vertellen wie God is, hoe Hij schiep, Adam en Abraham riep, Israël bevrijdde, Zijn beloften gaf en Zijn geduld toonde. Hoe Hij de Messias Jezus Christus in de wereld bracht, Die leed, stierf, de rekening betaalde, opstond en daarmee dood, hel en satan overwon, plaats nam aan Gods rechterhand, en gereed staat te komen, zodra de naties dit goede nieuws hebben gehoord. Bekeer je, geloof het Evangelie en aanbid de levende God. Waarom? God moet aanbeden worden!
Copernicaanse revolutie
Lang dacht de mensheid dat de zon om de aarde draaide. De aardbol zou het centrum zijn waar de zon en andere planeten zich omheen bewogen. Totdat Copernicus ontdekte dat het precies andersom was. De zon was het stralende middelpunt van ons zonnestelsel waar de ronddraaiende planeten, inclusief de aarde, om heen cirkelden. Alles was op de zon afgestemd.
Een geestelijke Copernicaanse revolutie kan plaatsvinden als de ik-gerichte mens ontdekt dat niet hij, maar God het centrum van het leven is. Dat niet hij, maar God alle aanbidding en eer waard is. John Piper schrijft daarover: ‘De zon van Gods heerlijkheid is geschapen om te schijnen als het middelpunt in het zonnestelsel van onze ziel. En als dat het geval is worden alle planeten van ons leven in hun juiste baan gehouden. Maar als de zon verplaatst wordt, vliegt alles uit elkaar. De genezing van de ziel begint als de eer van God wordt teruggebracht naar zijn schitterende centrale plaats’.
De godgerichtheid van God
Waarom is aanbidding het grote doel van ons leven? Het antwoord is eenvoudig: omdat aanbidding het doel van God is. Wij worden geroepen God te verheerlijken, maar ook God is bezig Zichzelf te verheerlijken. God heeft de verheerlijking van God als ultiem doel. Deze waarheid is even eenvoudig als diepzinnig. Het kost een mensenleven om dat een plek te geven en die waarheid te gaan koesteren als goed nieuws.
‘O, wat ben ik het er hartstochtelijk mee eens dat God ons geschapen heeft voor Zijn heerlijkheid. Ja! Ja! God is de meest godgerichte persoon in heel het heelal. (…) Gods hoogste doel is de verheerlijking van God. Dat vind je heel de Bijbel door’ (John Piper).
Is God egoïstisch?
Deze radicale godgerichtheid van God roept nogal eens vragen op. Is God dan niet egoïstisch? Ontwaren we hier nu geen narcistische trekken, wanneer God zo expliciet zegt dat Hij uit is op de aanbidding van Zichzelf? Dat zijn belangrijke vragen. Als een mens zou beweren op Zijn eigen eer uit te zijn, huiveren we. Dat is terecht, omdat bij ons de zonde ingebakken is. Wij kunnen slechts op een zondige manier uit zijn op onze eigen eer. Bij God is dat anders. Hij is licht en in Hem is geen duisternis (1 Johannes 1:5). In God wonen geen zondige motieven. Als God jaagt naar de aanbidding van Zijn eigen Naam, doet Hij dat in rechtvaardigheid en liefde. Eerst de rechtvaardige kant van deze zaak: God ziet de dingen juist, en Hij geeft dat wat het meeste waardevol is ook de meeste eer. Als Hij dat niet zou doen, zou Hij een afgodendienaar zijn. God geeft eer aan Wie eer toe komt. Voor ons betekent dat: verheerlijk God! Voor God betekent dat: verheerlijk God! Het is rechtvaardig. Daarnaast is het ook liefdevol. Als God Zijn heerlijkheid uitstalt en daarmee Zichzelf verheerlijkt, is alles en iedereen daarmee gezegend. Sterker nog: Hij stelt de mens in staat zijn diepste verlangen, waarmee hij geschapen is, te vullen met de heerlijkheid van God. Wie begonnen is die heerlijke God te aanbidden, heeft gemerkt dat hierin niet alleen de eer van God, maar ook de vreugde van de ziel ligt. Wij zijn gemaakt om God te verheerlijken en genadig vreugde te beleven aan Zijn persoon en daden.
Jaag naar de vreugde in God
Toen ik na een lange zoektocht voor het eerst persoonlijk geloofde dat Jezus Christus voor mij gestorven was, en dat ik daardoor vrede had met God en nooit meer onder Zijn verdoemenis kon komen, ben ik voor mijn bed neergeknield. Vanuit de grond van mijn hart heb ik God gedankt voor Zijn wijsheid, Zijn goedheid, Zijn onnaspeurlijke wegen die samenkomen in mijn redding door Jezus Christus. Terwijl ik daar, in mijn ouderlijk huis als prille twintiger, God aanbad en Hem dankte voor Zijn genade, ervoer ik een vreugde die ik in niets anders ooit had ervaren. Staande bij de oceaan van Gods liefde vond mijn ziel een genoegdoening die met niets anders te vergelijken is. Ja, die vreugde in God bedoelt John Piper als hij zegt: ‘God is het meest verheerlijkt als wij het meest tevreden zijn in Hem’. Die tevredenheid, die verzadiging omvat niet alleen de glorieuze momenten van aanbidding in goede tijden, maar ook de schreeuw uit de diepte. De honger naar God, juist in de woestijn van het leven (Psalm 63), bij lege stallen en kale vruchtbomen (Habakuk 3:17-19), in gevangenschap (Efeze 3:13), onder vals gerucht (Filippenzen 1:18) en in allerlei verdrukkingen (Romeinen 5:3), maakt God tot de grootste schat. Jezus Christus is de parel van grote waarde, die onze ziel kan verzadigen (Mattheüs 13:44). Die vreugde mogen we najagen, omdat het die vreugde is die God verheerlijkt.
Aanbidding is de vreugde in God
Wat is lofprijzing? Woorden zoeken om de schoonheid die je waarneemt te omschrijven. Dat doe je als je voor een gigantisch bergpanorama staat of een heerlijke maaltijd voorgeschoteld krijgt. Je doet het als je je kind zijn eerste stapjes ziet zetten of als je een prachtig lied beluistert in de taal van je hart. De lof is niet slechts een uiting, maar de voltooiing van de vreugde. Zo ook met de lof van de drie-enige God. Aanbidding komt niet bovenop vreugde, en vreugde is geen bijproduct van aanbidding. Aanbidding is de vreugde in God. En die vreugde geeft God eer. Er is misschien wel niemand in de geschiedenis die deze zaak zo diep doordacht heeft als Jonathan Edwards (1703-1758). In zijn boek ‘The End for Which God Created the World’ schrijft hij: ‘God wordt niet alleen verheerlijkt doordat Zijn heerlijkheid gezien wordt, maar nog meer doordat men zich daarin verheugt. Wanneer degenen die het zien zich daarin verheugen, wordt God meer verheerlijkt dan wanneer zij het enkel zien. (…) God maakte de wereld opdat Hij Zijn heerlijkheid zou kunnen mededelen en opdat het schepsel deze zou kunnen genieten. Hij die getuigt van zijn gedachten over Gods heerlijkheid, verheerlijkt God niet zo sterk als hij die bovendien getuigt van de vreugde die hij daarin vindt’.
Als wij ons niet in God verheugen, verheerlijken wij Hem niet zoals we bedoeld zijn. Daarom klinkt het als een refrein in heel de Bijbel: ‘Laten de natiën zich verheugen en verblijden’. Het is dus onze opdracht ons in God te verheugen. Dat vraagt geestelijke oefening. Het vraagt een dagelijkse keuze om ons van de afgoden af te keren en ons te wenden tot de God der heerlijkheid, Die zich in Jezus Christus heeft geopenbaard. Tim Keller schrijft in zijn boek ‘Namaakgoden’ wat het betekent om je in God te verheugen. ‘Zich verheugen is: iets koesteren, de waarde ervan vaststellen, mijmeren over de schoonheid en het belang ervan, tot je hart ervan tot rust komt en er het heerlijke van proeft. ‘Zich verheugen’ is een manier van God prijzen tot het hart er verzadigd en kalm van geworden is en zijn greep op alles wat het verder meent nodig te hebben laat verslappen’.
Hoe vinden wij vreugde in dit leven? Of belangrijker nog: hoe wordt God in ons leven verheerlijkt? Het is één en dezelfde zaak. Je hoeft niet te kiezen tussen het vinden van vreugde en het eren van God. God schiep ons met slechts één doel: ‘Hem te verheerlijken door voor eeuwig van Hem te genieten’ (naar Westminster Catechismus, vraag en antwoord 1).
De inhoud van dit artikel is gebaseerd op twee boeken van John Piper ‘Geroepen tot vreugde’ en ‘Laat de volken U loven’. Dit artikel is overgenomen van Metamorfose Magazine.
