Kerst is de enige christelijke feestdag die ook een belangrijke seculiere vakantie is – misschien wel de grootste in onze cultuur. Het resultaat is twee verschillende vieringen, elk waargenomen door miljoenen mensen op hetzelfde moment. Dit levert aan beide kanten wat ongemak op. Veel christenen kunnen niet anders dan opmerken dat steeds meer van de openbare festiviteiten rond kerst bijna elke verwijzing naar de christelijke oorsprong vermijden. De achtergrondmuziek in winkels gaat van “Joy to the World” naar “Have a Holly, Jolly Christmas.” De vakantie wordt gepromoot als een tijd voor familie, voor donaties en voor vrede in de wereld. “Kerst is een prachtige, seculaire vakantie”, schreef een liefhebber op de inmiddels ter ziele gegane website Gawker.
Het geven van geschenken is een antwoord op Jezus’ ontzagwekkende daad van Zelfgave, toen Hij Zijn glorie opzij legde en als mens werd geboren.
Aan de andere kant kunnen niet-religieuze mensen niet anders dan vaststellen dat de oudere betekenis van kerst onopvallend zich blijft aandringen, bijvoorbeeld door de muziek van traditionele kerstliederen. Het kan irriterend zijn om de vraag van hun kind te beantwoorden: “Wat betekent die tekst – ‘vreed’ op aarde, ’t is vervuld: God verzoent der mensen schuld’?”
Seculiere vakantie
Als christen-gelovige deel ik de deugden van de dag met de hele samenleving. De seculiere kerstdagen zijn een feest van lichtjes, een tijd voor familiebijeenkomsten en een periode om genereus te geven aan degenen die het dichtst bij ons staan en degenen die het meest behoefte hebben. Deze wijze van doen is voor iedereen verrijkend en ze zijn ook in lijn met de christelijke oorsprong van het feest.
Kerst, net als God Zelf, is zowel wonderlijker als bedreigender dan we ons voorstellen.
Vanwege het commerciële belang van kerst, zal het in onze samenleving ook altijd wel een seculier feest blijven. Mijn angst is echter dat de ware wortels ervan steeds meer verborgen zullen raken voor het grootste deel van de bevolking. De nadruk op licht in de duisternis komt vanuit het christelijk geloof dat de hoop van deze wereld van buitenaf komt. Het geven van geschenken is een antwoord op Jezus’ ontzagwekkende daad van Zelfgave, toen Hij Zijn glorie opzij legde en als mens werd geboren. De zorg om behoeftigen herinnert ons eraan dat de Zoon van God niet in een aristocratisch gezin werd geboren, maar in een arme familie. De Heere van het universum die zich identificeert met de minsten en komt bij de meest uitgeslotenen onder de mensen.
Dit zijn krachtige thema’s, maar elk van hen is een tweesnijdend zwaard. Jezus komt als het Licht, omdat we geestelijke te blind zijn om zelf de weg te vinden. Jezus werd sterfelijk en stierf omdat we zelf te moreel geruïneerd zijn om op een andere manier vergeven te worden. Jezus gaf Zichzelf aan ons en daarom moeten we onszelf geheel aan hem geven. We beseffen “dat we niet van onszelf zijn” (1 Kor. 6:19).
Kerst, net als God Zelf, is zowel wonderlijker als bedreigender dan we ons voorstellen.
Toegankelijke Bijbelse waarheid
Elk jaar wordt onze steeds seculierder wordende westerse samenleving minder bewust van zijn eigen historische wortels, waarvan vele wortels tegelijkertijd de fundamenten van het christelijk geloof zijn. Maar één keer per jaar met Kerst worden deze basiswaarheden een beetje toegankelijker voor een enorm publiek. Op talloze bijeenkomsten, concerten, feesten en andere evenementen, zelfs als de meeste deelnemers niet-religieus zijn, kunnen de essenties van het geloof soms zichtbaar worden.
Om kerst te begrijpen moet je de basis van het christendom begrijpen, het Evangelie.
Laten we bijvoorbeeld enkele vragen stellen over het beroemde kerstlied “Hoor, de eng’len zingen d’ eer” wat je soms voorbij hoort komen. Wie is Jezus? Hij is eeuwige Heere, “Die heerst op ’s hemels troon” en “wordt geboren uit een maagd op de tijd die God behaagt.” Wat kwam Hij doen? “God verzoent der mensen schuld,” dat is Zijn missie. Hoe heeft Hij het voltooid? “Al Zijn glorie legt Hij af, ons tot redding uit het graf.” Hoe kan dit leven voor ons zijn? Door een innerlijke, geestelijke vernieuwing die zo radicaal is dat hij “nieuwgeboren” genoemd kan worden. Met briljant gebruik van stijlen geeft het lied ons een samenvatting van de hele christelijke leer.
Alhoewel de meest bekende kerstliederen en bijbellezingen niet alles zo kort en kernachtig verwoorden, toch blijft het zo dat honderden miljoenen mensen één seizoen per jaar – als ze de moeite zouden nemen om dit soort vragen te stellen – dezelfde kennis ter beschikking zouden hebben.
Om kerst te begrijpen moet je de basis van het christendom begrijpen, het Evangelie.
Dit is een aangepast fragment uit Hidden Christmas: The Surprising Truth achter the Birth of Christ (Viking, 2016).
