Toen ik nog een jongen was droeg waarschijnlijk 80% van de mannen een jasje en een stropdas naar de kerk, van de vrouwen droeg 90% een jurk. Tegen de tijd dat ik naar de middelbare school ging was dat gehalveerd. De meerderheid van beide geslachten was van gemiddelde leeftijd of ouder. Al de anderen waren ‘business casual’ gekleed. Spijkerbroeken waren zeldzaam. T-shirts al helemaal. Korte broeken zag je sowieso niet, zelf midden juli.
Vandaag de dag, in de kerk die ik bezoek, zie je geen man in pak tenzij het een speciale gelegenheid is. Stropdassen zie je minder dan een jasje. Ik durf te zeggen dat minder dan 5% van de vrouwen een jurk draagt op zondag. Shorts, t-shirts en sandalen zijn erg gebruikelijk bij warm weer. Mijn zoontje vraagt zich af waarom hij zich netjes moet aankleden wanneer we naar de kerk gaan.
In de kleine protestantse denominatie waar ik toe behoor, ken ik geen dominee die preekt in een jas met een das op zondag. Voorgangers, leden van het worship team en andere mensen die bij de dienst betrokken zijn kleden zich zo ongeveer net als ieder ander. Zonder de korte broek, t-shirts en sandalen dan.
Deze veranderingen in wat men draagt naar de kerk spiegelen een bredere culturele verandering van de laatste vijftig jaar op het gebied van kleding. De hele Amerikaanse cultuur is zich ‘minder’ gaan kleden. Dat heeft tot gevolg dat er nu door verschillende generaties wordt gediscussieerd over juiste kleding voor de kerk. Zij die formelere kleding voorstaan zijn geneigd te zeggen dat casual kleding staat voor een minder respectvolle, oneerbiedige houding tegenover God. En zij die een meer alledaagse kledij prefereren vinden dat het een authentiekere houding tegenover God is. Hebben ze allebei een Bijbelse grond?
Vertelt God ons hoe we ons moeten kleden voor de kerk?
Meer respect?
Het debat over formele kleding en alledaagse kleding wordt minder. Daar zijn tenminste twee redenen: 1. Het pro-formele deel wordt kleiner, en 2. Het pro-formele restant is zodanig in de minderheid, dat het niet meer de moeite waard lijkt om nog te discussiëren.
De meeste mensen die de trend van gewone kleding betreuren komen uit een tijd waarin iedereen zich een stuk formeler kleedde. Ze gingen uit van hun eigen culturele normen. Het was gewoon niet juist om alledaagse kleding te dragen naar bepaalde gelegenheden, zeker niet naar de kerk.
Toen de culturele kleding normen veranderde, en de mensen – vooral de jongere mensen – casual kleding begonnen te dragen naar die bepaalde gelegenheden, de kerk incluis, voelde dat ‘fout’. Het voelde als een vorm van respectloosheid, of zelfs rebellie tegen de oudere generaties. In de kerk voelde het als respectloosheid en rebellie tegenover God.
Maar is dat wel waar? Zeker, op een microlevel was er voor elk zondig individu genoeg rebellie tegen ouderen en God, net zoals dat in alle generaties plaatsvindt. Het pro-formele deel heeft haar eigen uitingen van rebellie tegen oudere generaties gekend. Maar van een Bijbels standpunt is erg geen overtuigende exegetische zaak te maken dat een meer formele kleding in principe respectvoller is tegenover God dan alledaagse kleding. Kerkkledij is een voorkeur die gevormd wordt door cultuur en traditie.
Authentieker?
Aan de andere kant, veel van hen die een wat meer alledaagse kledingstijl omhelzen zijn opgegroeid in een tijd waarin iedereen zich minder formeel ging kleden. En zij nemen evengoed hun eigen culturele normen als uitgangspunt. Het voel ‘prima’ om een spijkerbroek en t-shirt te dragen naar de kerk, wellicht hetzelfde als op zaterdag. Waarom voelt dat prima?
Zoals ik eerder noemde, ‘authenticiteit’ is een populair antwoord. We komen zoals we zijn, zonder ons beter voor te doen of een masker op te zetten.
Klinkt goed, maar ik geloof er niet zo veel van. Gewone kleding is in principe niet geestelijk authentieker dan formele kleding en zo ook met formele kleding die niet persé geestelijk respectvoller is. Het kan goed dat we helemaal niet authentiek zijn terwijl we in onze spijkerbroek voor Hem verschijnen. Het kan evengoed zijn dat we de alledaagse kleding kiezen om sociaal niet uit de toon te vallen, om aandacht op onszelf te vestigen of om ons ‘coole’ imago te handhaven. Met andere woorden, we kunnen gewone kleding dragen naar de kerk en God loven met onze lippen terwijl ons hart verre van Hem is. (Jesaja 29:13)
Wellicht kan casual kleding ons helpen om authentieker tot God te naderen, op een manier waarop formele kleding dat niet kan. Misschien kan formele kleding ons helpen respect en eerbied te uiten tegenover God op een manier dat alledaagse kleding dat niet kan. Ik heb behoorlijke twijfels bij beiden.
Wat wil God dat we dragen?
God geeft geen expliciete voorkeur voor casual of formele kleding. Hij doet ook niet mee aan het debat. Buiten de wetten uit Leviticus, die niet meer gelden in het nieuwe verbond, zegt God niets over hoe we ons moeten kleden als we samenkomen om hem te aanbidden.
Het is niet zo dat de kleding niet uitmaakt voor God. Kleding maakt erg veel uit voor God – alleen niet op dezelfde manier en voor dezelfde redenen als voor ons. God weigert te kiezen voor een zijde in dit debat tussen formeel en casual. Hij vertelt ons wel expliciet wat Hij ons wil zien dragen in de kerk:
‘Wees met nederigheid bekleed, want God keert Zich tegen de hoogmoedigen, maar de nederigen geeft Hij genade.’ (1 Petrus 5:5)
Wat moeten we dus dragen? Nederigheid.
Alle kleding – formeel, casual, werk, sport, strandkleding, nachtkleding, ondergoed, hoofddeksels of wat voor kleding dat ook – kan een bron van trots zijn. Er is geen kledingstuk dat niet in een uiting van zelfzuchtige, zelfverheffende zelfaanbidding kan veranderen.
Maar als we ons kleden met nederigheid, als we ‘de ander voortreffelijker achten dan onszelf’ en ‘niet alleen oog hebben voor wat van onszelf is, maar ook oog hebben voor wat van anderen is.’ Dan maakt het niet uit hoe we ons kleden, dan eren en lijken we op Christus. (Fillipenzen 2: 3-4)
De kleding in ons
God specificeert niet welke kleding Hem het meest eert, omdat Hij het belangrijk vindt wat er in ons hart leeft. Wat in ons is, eert Hem of eert hem niet, nadert tot hem met authenticiteit of zonder authenticiteit. Als onze harten bekleed zijn met nederigheid, zonder te letten op wat we dan uiterlijk voor kleding dragen, zullen we bekleed zijn met liefde. Als onze harten bekleed zijn met trots, zal formele kleding altijd respectloos en casual kleding altijd onecht zijn.
Als onze harten bekleed zijn met nederigheid, dan gaat het ons er om dat God wordt verheerlijkt en dat we onze naasten liefhebben. Maar als ons hart trots draagt, laten we Gods glorie buiten beschouwing en onze eigen voorkeuren en vrijheden boven de geestelijke gezondheid van anderen stelen.
En, uiteindelijk, als onze harten met nederigheid bekleed zijn, zullen we zo min mogelijk over kleding nadenken wanneer we naar Gods huis gaan om Hem te verheerlijken.
