Onlangs zat ik in een koffietentje in de bergen, vlak bij de bar. Een jonge gast met een TOOL-shirt en een lange paardenstaart kwam binnengewandeld. Hij sprak de barista aan en ze begonnen een gesprek dat ik vanaf mijn plek precies kon volgen. Op een gegeven moment vertelde de barista dat ze colleges volgde aan een christelijke universiteit en dat kon de goedkeuring van de twintig-jarige gast duidelijk niet wegdragen.
We hebben rijke, robuuste theologie ingewisseld voor emotionele muziek en de constant terugkerende woorden: ‘God is liefde en Hij houdt van jou.
‘Wordt religie dan bij alle lessen geïntegreerd?’ vroeg hij. ‘Zelfs de wetenschappelijke vakken? Hoe werk dat eigenlijk?’
Moedig begon de barista te vertellen hoe ze elke les met gebed beginnen en hoe er gedoceerd wordt vanuit een christelijke levensbeschouwing. Al snel werd duidelijk dat ze verpletterd werd in dit gesprek. De jongen was goed thuis in de werken van Dawkins, Hitchens en Nye en deelde de straf uit.
De kerk ‘straft’ haar leden
Ik gebruik het woord ‘straf’ omdat deze arme barista gestraft wordt door een kerksysteem dat, in de laatste 200 jaar, zichzelf heeft ontdaan van intelligentie ten faveure van emoties, bekeringservaringen en passie. Stel een christen vandaag de dag een vraag die dieper gaat dan ‘Houdt God van alle mensen?’ en je krijgt waarschijnlijk een antwoord wat er op wijst dat dit soort vragen beter geschikt zijn voor theologiestudenten.
Wij blijven veelal drijven op de oppervlakte van een ‘Hillsong-diepe theologie’ en vinden dat prima. En dan vragen we ons af waarom mensen bij bosjes de kerk verlaten?
En tijdje terug vertelde een vriend van mij dat hij er geen belang in ziet om het verschil te weten tussen Calvinisme en Arminianisme, omdat hij “gewoon van God en andere mensen wil houden”. Het lijkt er op dat veel christenen er ook zo over denken. Er is geen reden om meer te willen weten dan dat God liefde is.
We hebben rijke, robuuste theologie ingewisseld voor emotionele muziek en de constant terugkerende woorden: ‘God is liefde en Hij houdt van jou. Hij is je persoonlijke Redder en houdt van jouw ziel.’ Deze woorden zijn heerlijk en goed om buitenstaanders naar binnen te halen (omdat ze waar zijn) maar ze zijn zwak als het gaat om het doen opwassen van gelovigen naar volwassen getuigen met een rijk begrip van de diepere dingen van God.
Hoe meer ik leer, hoe meer ik liefheb
Ik heb het tegenovergestelde als waarheid bevonden. Ik ontdekte dat hoe meer ik leer over God, Zijn Woord en theologie die Hem beschrijft, des te meer ik Hem liefheb en Hem kan loven. Want er is dan zo veel meer om te aanbidden. Als mijn bekwaamheid om Hem te loven net is als een vuur, dan is meer kennis over Hem als extra kolen op het vuur. Als je God écht liefhebt, zou je dan niet zo veel mogelijk over Hem willen leren?
Om eerlijk te zijn word ik moe van christenen die niet meer willen leren.
Op dat punt is onze logica nogal krom. Om eerlijk te zijn word ik moe van christenen die niet meer willen leren. Het is één ding om weinig van je geloof te weten, maar het is iets anders wanneer je geen verlangen hebt om te groeien. Het stemt me te treurig dat atheïsten soms zo gepassioneerd zijn over wat zij geloven, dat ze stapels boeken lezen om hun overtuigingen te definiëren. En dat terwijl wij op de oppervlakte meedrijven met een ‘Hillsong-diepe theologie’ en vinden dat prima. En dan vragen we ons af waarom mensen bij bosjes de kerk verlaten.
Een kerk die alleen emotionele, feel-good theologie te bieden heeft, verliest het op de lange termijn van een belezen en overtuigende atheïst. De puritein Cotton Mather schreef eens: “Onwetendheid is niet de moeder van de toewijding maar van dwaalleer!” Een papperige substantie houdt het niet voor altijd vol.
Net als een huwelijk niet vol te houden is door de vlinders in de buik, kan een geloofsleven niet worden volgehouden met gepassioneerde emoties. Het is natuurlijk een wonderlijke (en nodige) instap, maar zonder diepte van kennis en begrip word je ‘heen en weer geslingerd door de golven en meegesleurd door elke wind van leer, door het bedrog van mensen om op listige wijze tot dwaling te verleiden.’ (Efeze 4:14)
We blijven dobberen
Eén van mijn professors theologie is zo gepassioneerd over dit fenomeen dat hij al drie keer in hetzelfde semester hetzelfde metafoor heeft genoemd. Het gaat ongeveer zo:
Waarom willen mensen wel ‘God kennen’ maar niets over Hem weten? Dat is toch belachelijk! Stel je voor dat ik je zou zeggen: “Ik hou van mijn vrouw, maar ik weet verder niets over haar”. Je zou me vragen waar ze is geboren en ik zou mijn schouders ophalen.
Wat eet ze graag? Geen idee.
Wat voor muziek luistert ze graag? Geen idee.
Welke kleur zijn haar ogen? Geen idee. Maar ik hou wel van haar.
Zie je hoe vreemd dat klinkt? Hoe meer je over iemand te weten komt, hoe meer je van diegene gaat houden. En toch vinden we het prima als we op de oppervlakte van onze Godskennis ronddobberen. Niet verwonderlijk dat we het moeilijk vinden om tegenover anderen te getuigen of te beschrijven wat en waarom we geloven.
De kerk als domein van diepgaande theologie
J.P. Moreland schreef in zijn boek Love the Lord Your God With All Your Mind over de Second Great Awakening (Een periode van religieuze opleving in de Verenigde Staten tussen 1790 en 1840). Hij laat zien hoe die opwekking leidde tot het begin van emotioneel preken, en hoe gepassioneerde oproepen tot een snelle bekeringservaring tegenover een periode van overpeinzing, onderwijs en ontdekking van het christelijk geloof en zijn leerstellingen kwam te staan. We leven in een tijd waarin die manier van denken steeds minder wordt. Moreland schrijft: “De intellectueel oppervlakkige en de theologisch onbelezen vorm van het christendom (…) is deel gaan uitmaken van het populaire christelijke geloof heden ten dage.”
Vandaag de dag kan iedereen een kerk beginnen en zolang het verbindt en entertaint zullen er wel mensen komen.
Het fascineerde me toen ik las dat de kerk ooit het domein was waar gelovigen kwamen om diepgaande theologie en robuuste dogma’s te leren, maar nu lijkt dat alleen weggelegd voor theologische universiteiten. Vandaag de dag kan iedereen een kerk beginnen en zolang het verbindt en entertaint zullen er wel mensen komen. Of het nu waar is of niet. (Bijvoorbeeld: De voorganger van de grootste kerk in Amerika heeft niet eens een bachelordiploma, laat staan een diploma van een seminarie en kijk waartoe dat leidt.) Dit alles laat mij inzien waarom mensen minder en minder de kerk nodig denken te hebben. Wat heeft het nog meer te bieden nadat de eerste emotie versleten raakt?
Verworpen en vergeten?
Het is niet alleen iets voor dominees, schrijvers en theologen om te bestuderen wat men gelooft, maar voor alle gelovigen. Jezus zelf heeft gezegd dat het grote gebod is: ‘U zult de Heere, uw God liefhebben met heel uw hart, met heel uw ziel, met heel uw kracht en met heel uw verstand.’ En toch lijken we dat laatste soms over het hoofd te zien en te veel op die eerste twee te focussen, hart en ziel.
God tekent een intens lot voor hen die weigeren om te groeien in hun begrip van Hem. In Hosea 4:6 staat: ‘Mijn volk is uitgeroeid, omdat het zonder kennis is. Omdat ú de kennis verworpen hebt, heb ik u verworpen om als priester voor Mij te dienen. Omdat u de wet van uw God hebt vergeten, zal Ik ook uw kinderen vergeten.’
Dus laten we niet verworpen en vergeten worden!
Het is niet te laat
Het is niet te laat voor christenen om meer te leren van de Heilige. En het is ook niet te laat om de betekenis en waarde van onze geloofsbelijdenissen en leerstellingen te leren. Er zit een verdienste in het leren en begrijpen van de diepgaandere delen van het geloof en ik stel voor dat we zo snel mogelijk beginnen.
Lees je dit en denk je: “Tja, ik zou erg graag een diepgaander begrip willen hebben van God maar ik heb geen idee waar ik moet beginnen.” Dan heb ik hier een paar goede beginpunten voor je. Of, als je dit leest en denkt: “Tja, ik leer niet zo veel over de Bijbel of God bij mij in de kerk, het zweept me vooral erg op.” Dan is het misschien tijd om daar verandering in te brengen. Om te beginnen zou je erover in gesprek kunnen gaan met je dominee of voorganger voordat je bij andere kerken gaat kijken.
Hier zijn enkele goed leesbare boeken die je zou kunnen lezen over dit onderwerp:
Verlangen naar God, John Piper (wordt in 2019 opnieuw uitgegeven door Geloofstoerusting)
Onversneden Christendom – C.S. Lewis
Delighting in the Trinity – Michael Reeves (Engelstalig)
The New Lonely – Ethan Renoe (Engelstalig)
