Leg jouw exclusieve visie niet aan mij op…
Hoe kun je geloven in een God die zoveel zinloos kwaad en lijden zou toestaan?
Op welke basis denk je dat Jezus uit de dood opstond – naast blind geloof, natuurlijk?
Geen enkele religie heeft de volledige waarheid, de jouwe ook niet.
Of ze nu geformuleerd zijn als vragen of als beweringen, we zijn deze bezwaren allemaal wel eens tegengekomen. Misschien heb je er zelf ook wel een paar geuit. Voor sommigen zijn het natuurlijk slechts rookgordijnen. Voor vele anderen zijn het oprechte uitingen van verwarring, frustratie, onzekerheid en ongeloof. Als christenen proberen we ongelovigen te laten ‘twijfelen aan hun twijfels’ zoals Tim Keller het noemt, maar we moeten dat doen met geduld en liefde (2 Tim. 2: 24-26). Onze vrienden, en hun bezwaren, verdienen het om met eerlijkheid en respect behandeld te worden.
In de geest van de oude ‘Kies je eigen avontuur’ verhalen gebruikt James Anderson een creatieve aanpak in zijn nieuwe boek Wat is uw wereldbeeld? Een interactieve benadering van de grote vragen van het leven (Crossway). In het boek leidt hij de lezer op een ‘interactieve ontdekkingsreis’ met de bedoeling om ons te helpen om onze wereldbeelden te identificeren, te begrijpen en te evalueren. In iets meer dan 100 pagina’s kan ‘Wat is uw wereldbeeld?’ zorgen voor een sympathieke, niet bedreigende start voor het gesprek met een sceptische vriend of familielid.
In het licht van zijn nieuwe boek heb ik vier populaire bezwaren voorgelegd aan Anderson, professor in theologie en filosofie aan de Reformed Theological Seminary in Charlotte.
*** *** *** *** ***
Hoe kun je zeggen dat jouw perspectief op de waarheid meer geldig is dan dat van iemand anders? Waarheid is persoonlijk en sociaal geconstrueerd en het is intolerant om jouw exclusieve visie aan mij op te leggen.
Het is zeker waar dat iedereen zijn eigen visie heeft op de waarheid, maar dat betekent niet dat alle visies even geldig of waardevol zijn. De visie van een neurochirurg op de grijze stof in de hersenen is anders dan de mijne, maar wie zou je liever een operatie aan je hoofd willen laten uitvoeren? Als iedereens visie of perspectief even geldig als dat van anderen heeft het geen zin om te spreken over ‘experts’ of ‘specialisten’ in verschillende vakgebieden.
Als christen probeer ik niet mijn visie aan andere mensen op te leggen, maar ik probeer de redenen uit te leggen wáárom ik die visie heb.
De bewering dat ‘waarheid een persoonlijke en sociale constructie is’ spreekt zichzelf tegen omdat deze bewering dan zelf ook slechts een persoonlijke en sociale constructie is – waardoor het dus niet universeel waar hoeft te zijn. Het is ook een ‘exclusieve visie’ omdat het andere visies uitsluit.
Als christen probeer ik niet mijn visie aan andere mensen op te leggen, maar ik probeer de redenen uit te leggen wáárom ik die visie heb, redenen die zij hopelijk ook overtuigend vinden. Het kennen van de waarheid is belangrijk voor ons allemaal, op alle terreinen van het leven. Het zou heel egoïstisch zijn als we onze redenen voor onszelf houden, als die anderen kunnen helpen in hun zoektocht naar de waarheid.
In zijn toneelstuk (waarvoor hij de Pulitzer-prijs won), slaat J. B. Archibald MacLeish de spijker op z’n kop als zijn karakter Nickles verklaart: ‘Als God God is, is hij niet goed. Als God goed is, is hij geen God’. Hoe kun je geloven in een God die zoveel zinloos kwaad en lijden in de wereld zou toestaan?
Nickles zegt het precies achterstevoren. Van nature is God goed. Als God niet goed is, is hij niet echt God. Of preciezer gezegd: als er geen goede God is, is er helemaal geen God. Ik ben het er mee eens dat er gruwelijk kwaad en lijden is in de wereld, en dat kan ons geloof in God tot het uiterste beproeven, maar als Christen verwerp ik de veronderstelling dat dit lijden zinloos is. Het kan voor ons zinloos lijken, maar wij hebben niet Gods alomvattende kijk op gebeurtenissen. Als er een algoede, alwetende en almachtige God is dan moet Hij goede redenen hebben om het kwaad en lijden toe te staan – of wij die redenen nou zelf kunnen onderscheiden of niet. De Bijbel geeft ons enig inzicht in Gods redenen voor het toestaan van kwaad en lijden, ook al beantwoordt die niet al onze vragen.
Uiteindelijk versterkt de realiteit van het kwaad en het lijden mijn geloof in God juist, want als er geen God zou zijn dan zou er geen uiteindelijke basis zijn voor het onderscheid tussen goed en kwaad. Hoe kan iets letterlijk kwaad zijn in een goddeloos, doelloos en uiteindelijk zinloos universum? Als mensen slechts één van de vele toevallige producten zijn van hersenloze natuurlijke processen, waarom zouden onze ervaringen dan enig speciaal belang hebben? Het universum weet nergens van en trekt zich nergens iets van aan – maar God wel!
Op welke basis denkt u dat Jezus echt, lichamelijk, uit de dood opstond (naast blind geloof natuurlijk)?
Ik geloof dat Jezus uit de doden is opgestaan, maar dat is geen blind geloof, omdat er goede redenen voor zijn. Ik geloof dat Jezus uit de doden is opgestaan, als eerste door de ooggetuigenverslagen van mensen die Hem kenden en beweerden met Hem gepraat en gegeten te hebben, dagen nadat hij publiekelijk gedood was – een getuigenis dat is opgeschreven en door de eeuwen heen getrouw bewaard is gebleven in de boeken en brieven van het Nieuwe Testament. Deze ooggetuigenverslagen hebben, in C.S. Lewis’ woorden, ‘de klank van de waarheid’. Ze komen uit verschillende, onafhankelijke bronnen en ze zijn te vroeg en onopgesmukt voor legendes die tientallen jaren na Jezus’ leven ontwikkeld zouden zijn.
God heeft zeker de macht om Jezus op te laten staan uit de dood. En de opstanding was niet een willekeurige, bizarre gebeurtenis; het past perfect in de verhaallijn die al duizenden jaren vóór Jezus’ geboorte is begonnen. Als ik rekening houd met de bredere historische context vind ik de alternatieve verklaringen (de getuigen hebben gelogen, hallucineerden of hebben zich gewoon vergist) veel minder geloofwaardig dan het idee dat Jezus werkelijk uit de dood is opgestaan, zoals Hij ook zelf heeft voorspeld.
Het is bekrompen en intolerant om te beweren dat Jezus de enige weg naar God is. Geen enkele religie heeft de volledige waarheid, dus ook die van jou niet.
Als het bekrompen en intolerant is om te beweren dat Jezus de enige weg naar God is, dan moet Jezus zelf bekrompen en intolerant geweest zijn, want dit is precies wat Hij over zichzelf beweerde (kijk bijvoorbeeld maar naar Mattheus 11:27 en Johannes 14:6). Jezus beweerde ook dat Hij de Zoon van God uit de hemel is en dat alleen zij die in Hem geloven het eeuwige leven zullen hebben. Maar als we de vier evangeliën lezen, komen we geen bekrompen, onverdraagzame en arrogante man tegen. In plaats daarvan zien we een ruimhartige, onzelfzuchtige en bescheiden man, vol genade en mededogen naar anderen.
Als het bekrompen en intolerant is om te beweren dat Jezus de enige weg naar God is, dan moet Jezus zelf bekrompen en intolerant geweest zijn, want dit is precies wat Hij over zichzelf beweerde.
Als je zegt: ‘Geen enkele religie heeft de volledige waarheid’, wil ik je vragen: ‘Hoe weet je dat? Hoe zou je dat kunnen weten? Heb je je grondig in iedere wereldreligie verdiept? En zou je zelf geen toegang moeten hebben tot de volledige waarheid om te kunnen oordelen dat geen enkele religie de volledige waarheid heeft?’
De relevante vraag is hier niet of er een religie is die de volledige waarheid heeft, maar of de centrale en kenmerkende claims van een bepaalde religie daadwerkelijk waar zijn.
Christenen beweren niet dat ze de hele waarheid bezitten. Alleen God kan dat zeggen! Maar we geloven dat God de belangrijkste waarheden door Jezus heeft geopenbaard en dat Jezus meer geloofwaardigheid heeft dan ieder ander als Hij zegt dat Hij de enige weg naar God kent – en zelf is.
Is er iemand in de geschiedenis die geloofwaardiger kan beweren dat hij God kent? Is er iemand die meer inzicht toonde in het menselijke hart en onze diepste geestelijke behoeften? Geloof mij niet op mijn woord! Bestudeer de evangeliën zelf en trek je eigen conclusies!
