Bijna iedereen heeft goede voornemens voor het nieuwe jaar. De vraag is hoe lang we het volhouden, maar we hebben ze wel. Er zijn dingen in je leven die wel wat verbetering kunnen gebruiken. Het nieuwe jaar willen we het dan anders en beter doen. Een goed voornemen is mooi, een plan om het anders te doen is prima, maar het liefste zou je helemaal opnieuw beginnen. Niet een tweede kans, maar een heel nieuw leven. Stel dat je alles helemaal over kunt doen.
Niet een tweede kans, maar een heel nieuw leven.
In Amerika was een man, Erik Erikson, hij deed onderzoek naar de levensloop van mensen. Hij zei: ‘De laatste fase in je leven is van 50 jaar en ouder. Er zijn dan eigenlijk maar twee soorten mensen. Er zijn twee manieren waarop mensen in het leven staan. De ene groep heeft ego-integriteit gevonden. Hun leven is een eenheid. Ze kijken met redelijke tevredenheid terug op hun leven.’ Het zijn mensen die terug kijken op hun leven en dankbaar zijn. Niet dat alles goed verliep, maar ondanks de dutsen en deuken zijn ze toch dankbaar en tevreden. De andere groep mensen omschrijft Erikson als volgt: ‘Die mensen leven bij de wanhoop. Dat zijn mensen die terugkijken en teleurgesteld zijn. Ze wilden dingen bereiken, maar ze zijn er niet gekomen. Ze hadden plannen, maar het is mislukt. Ze zeggen dat hun leven niet gebracht heeft wat ze hadden gehoopt.’
Als je deze twee groepen bekijkt die Erikson indeelde dan denk ik dat iedereen wil voorkomen om bij die tweede groep te belanden. Dat je terugkijkt op je leven en moet zeggen: ‘Het is mislukt.’ Ik denk dat er veel mensen zijn die de angst kennen van deze wanhoop. Niet dat alles nu al mislukt is, maar wel de angst dat dit straks de conclusie wordt. Je hebt zoveel kansen, je hebt zoveel mogelijkheden, dan moet je er wel zelf wat van maken. Het is bedreigend om te beseffen dat er dingen in je leven kunnen gebeuren die deze kansen wegnemen. Je kunt ziek worden of een ongeluk, daar gaat dan jouw kans en jouw leven. Er leeft het diepe besef in je: ‘Ik kan mijn leven nooit opnieuw beginnen en dus moet ik er nu wat van maken.’
Ik heb me zelf wel eens afgevraagd of twintig jaar terug in de tijd een goede stap zou zijn. Ik twijfel, want zo een stap lijkt meer op een computercrash dan verbetering. Je bent namelijk alles kwijt wat je in die jaren geleerd hebt. Zo een stap lijkt dan niet op het herschrijven van een boek om zo de fouten er uit halen, maar het betekent veel meer dat je een groot deel opnieuw moet schrijven.
We lezen in de Bijbel (Johannes 3) over het gesprek tussen Jezus en Nicodemus. Het was een interessante man die zowel religieus als politiek een leider was en het ver geschopt heeft in zijn leven. Hij gaat een gesprek aan met Jezus vanuit zowel zakelijke als persoonlijke interesse. De spanning van het wel weer opnieuw willen beginnen en tegelijkertijd de vraag of dat opnieuw beginnen wel een goed idee is merk je in het gesprek meteen. Er zit een bepaalde ontevredenheid in het leven van Nicodemus. En geruchten over Jezus en Zijn persoon hebben het verlangen in het hart van Nicodemus opgeroepen om deze man eens te spreken. Kan het leven opnieuw beginnen of is dit alles wat er is?
‘Help me om mij de volgende stap te zetten in je leven. Help mij verder!’ Maar Jezus zegt: ‘Nee, … ik help je niet verder. Het moet opnieuw!’
Hij zoekt Jezus in de nacht op. Jezus is bereid zijn nachtrust op te geven en ze voeren een gesprek. Nicodemus begint open en complimenteus. Jezus antwoordt met de opmerking dat het leven opnieuw moet beginnen. Het is niet een kwestie dat het mogelijk is, maar dat het noodzakelijk is. Jezus zegt niet het kan gebeuren, maar hij zegt het moet gebeuren. Is dat nieuwe leven er niet dan is de dood niet een poort naar het eeuwige leven, maar een muur waar je tegen aanloopt. Dan is het straks echt voorbij. Je moet helemaal vanaf het begin opnieuw beginnen. Alles wat je hebt bereikt in je leven, het moet overnieuw. Niets wat je hebt gerealiseerd kan meegenomen worden. Die woorden van Jezus ergeren Nicodemus. ‘Hoe kan dat nu? Even duidelijk zijn en normaal doen alsjeblieft. Je kunt niet terug in de buik van je moeder. Je hebt maar één leven, … wat bedoelt u Jezus?’ Hij gaat niet zomaar met de woorden van Jezus mee. We zijn veel eerder geneigd om tegen Jezus te zeggen: ‘Help me om mij de volgende stap te zetten in je leven. Help mij verder!’ Maar Jezus zegt: ‘Nee, … ik help je niet verder. Het moet opnieuw!’
‘Als jij niet opnieuw geboren wordt en geen ander leven krijgt, dan is jouw leven mislukt.’
Jezus zegt ook tegen ons: ‘Als jij niet opnieuw geboren wordt en geen ander leven krijgt, dan is jouw leven mislukt.’ Al zou heel de wereld van jou zijn, maar je lijdt schade aan je ziel dan ben je in feite alles kwijt. Dan heb je helemaal niets. Probeer niet iets van je leven te maken, je moet opnieuw beginnen. Zonder dat nieuwe begin is het mislukt. En als dat nieuwe leven er niet is dan eindigt je leven in de wanhoop.
De nieuwe geboorte kun je niet verdienen of daar naar toe te werken. Jezus schakelt ons met het voorbeeld van de geboorte bewust uit. Jouw inspanningen en werken doen niet mee. In vers 3, vers 5 en vers 7 van Johannes 3, wordt iedere keer duidelijk gemaakt door Jezus dat het moet gebeuren. Jezus zegt dat we ons niet moeten verwonderen of verbazen, maar dat doen we natuurlijk wel. Want hoe kan dat nieuwe begin nu ontstaan? Dat ligt helemaal niet in onze macht. Accepteer dat het nieuwe begin van een andere orde is, zegt Jezus. Maar het blijft staan: het leven moet opnieuw beginnen.
Wedergeboorte gaat niet over onze werken, waar God dan een pluim aan geeft. Maar het gaat over Gods genade waar God in ons leven Zijn werk doet.
‘Is dit iets wat je wel of niet overkomt?’ Het zijn de happy few die dit meemaken en de rest van de mensen zijn de sad losers die het missen. Vaak zie je dat wel gebeuren in verschillende godsdienstige stromingen. In iedere godsdienst zie je een selecte A-klasse en de rest is van de B-groep. Maar nee, dat is niet wat Jezus bedoelt. Jezus zegt hiermee dat we deze geboorte niet krijgen door er zelf naar te streven of naar toe te werken, we krijgen deze geboorte als een geschenk. Hij maakt duidelijk dat je het niet kunt verdienen, maar dat hoeft ook helemaal niet. Het is geen carrièreplanning waar de wedergeboorte een plek krijgt. Wedergeboorte gaat niet over onze werken, waar God dan een pluim aan geeft. Maar het gaat over Gods genade waar God in ons leven Zijn werk doet. Genade die God ons geeft. Nieuw leven wat niet bij ons, maar bij God vandaan komt.
Zet je goede voornemens aan het begin van het nieuwe jaar eens op een rij. En stel jezelf de vraag: ‘Wat maak je er van?’ Jezus zegt: ‘Erken je onrust en beperktheid. Dat jij jouw leven niet zo ver krijgt als je zou willen. Dat je meegaat in de prestatiedruk van onze maatschappij. Erken eerlijk voor God dat een deel butsen en problemen in je leven wellicht je eigen schuld zijn. De Bijbel noemt dat zonde. Dat anderen mogelijk verder komen dan jij. Vertel het Mij!’ Jezus wil je een nieuw leven geven.
In de voorbereiding heb ik ook teruggekeken op mijn eigen leven. Ik heb eerst een andere studie gedaan voordat ik aan de theologiestudie begon. Soms denk ik wel eens: ‘Wat als ik op mijn 18e al aan de theologiestudie was begonnen, wat had ik dan een hoop kunnen doen.’ Dus ik wil hard werken en veel doen, want het leven gaat verder. Tegelijkertijd geeft de boodschap van Jezus in Johannes 3 ook mij rust. Jezus geeft mij een nieuw begin en het eeuwige leven. Ik hoef in dit leven niet alles te doen. Het echte en volle leven komt van Jezus. Dat begint op het moment dat Jezus de wedergeboorte aan je geeft. ‘Jezus, geef mij dat nieuwe leven!’ Om echt helemaal opnieuw te beginnen. Dat kan en dat mag. Dat nieuwe leven wat Jezus belooft, komt niet tot je als een prestatie van jezelf, maar is iets wat Jezus je geeft.
Jezus zegt dat het leven opnieuw moet beginnen, het kan opnieuw beginnen, het mag opnieuw beginnen. En iedereen die in Jezus gelooft zegt: ‘Het nieuwe leven is begonnen!’
Het leven heeft me niet gebracht wat ik had gehoopt. Jezus zegt: ‘Er is een leven, een echt leven, een nieuw leven, een eeuwig leven. Een leven wat niet stopt bij de dood, maar wat eeuwig blijft. Het leven mag opnieuw beginnen. Dat is een leven wat wel een begin heeft, maar waar geen sterfdatum aan verbonden is.’ Jezus zegt dat het leven opnieuw moet beginnen, het kan opnieuw beginnen, het mag opnieuw beginnen. En iedereen die in Jezus gelooft zegt: ‘Het nieuwe leven is begonnen!’
